اثر نظام‌های تناوب زراعی مختلف بر عملکرد گندم در اقلیم سرد خراسان رضوی

به منظور بررسی نقش تناوب‌های زراعی مختلف در پایداری تولید گندم، این تحقیق با استفاده از طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت پنج سال زراعی (89-1384) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی جلگه‌رخ در استان خراسان رضوی به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایشی شامل هشت نظام تناوب زراعی، شامل: 1-کشت مداوم گندم، 2-گندم- گندم- گندم- کلزا- گندم، 3-گندم- چغندرقند- گندم- چغندر قند-گندم، 4-گندم- سیب زمینی- گندم- سیب زمینی-گندم، 5-گندم- سیب زمینی- گندم-کلزا-گندم، 6-گندم- چغندر قند-گندم- سیب زمینی– گندم، 7- گندم-ذرت علوفه ای-گندم- سیب زمینی – گندم، 8- گندم- ذرت علوفه ای-گندم- چغندر قند - گندم بودند. پایین‌ترین عملکرد دانه در سال آخر درکشت مداوم گندم مشاهده شد وکلیه تیمارهای تناوبی از عملکرد دانه معنی‌دار و بالاتری نسبت به کشت متوالی گندم برخوردار بودند. افزایش 21 تا 37 درصدی عملکرد دانه، شاخص تناوب و بهره‌وری آب گندم و از طرفی کاهش 51 تا 90 درصدی وزن خشک علف‌های هرزتناوب های زراعی نسبت به کشت مداوم گندم، حاکی ازتاثیر مثبت اعمال تناوب‌های زراعی مناسب می‌باشد. میانگین بهره‌وری آب بر حسب ماده خشک اقتصادی محصولات ذرت علوفه‌ای معادل33/2، چغندر‌قند 60/1، سیب‌زمینی87/0، کلزا 79/0 و میانگین بهره‌وری آب بر حسب ماده خشک اقتصادی گندم در سال اول 87/0، سال سوم 09/1 و سال پنجم56/1 در تناوب‌های زراعی مختلف بود. کلزا و سیب‌زمینی به عنوان محصول پیش کاشت نسبت به سایر محصولات، تاثیر مثبت بیشتری بر عملکرد گندم نشان دادند.